Peter Delsman publiceerde in
Bibliotheek 2.0 onderstaand artikel, dat hij uit de Nieuwsbrief Nieuw bibliotheekwerk van nov. 2009, heeft gehaald. De Nieuwsbrief wordt door Wim keizer wordt samengesteld.
Ik vind het de moeite waard hier nogmaals de tekst compleet te vermelden, zodat ook alle collega's er kennis van kunnen nemen. En er zich ook intern een levendige discussie kan ontwikkelen.
Als ik bedenk dat we in een historisch gebouw zitten dat zijn oorsprong in het begin van de 16e eeuw heeft, en allerlei fucties heeft vervuld, is het des te bijzonder dat het verhaal verwijst naar de toekomst van 2014.
Hoe de Bibliotheek Haarlem en omstreken er over vijf jaar uit zou kunnen ziendoor: Lotte Sluyser, Jan Klerk en Bram Rietveld
Niemand kan de toekomst voorspellen maar dat het er in de nabije toekomst al heel anders uit zal zien in de wereld van media en informatie is zonneklaar. Voor bibliotheken geen geringe opgave om zichzelf voortdurend opnieuw uit te vinden en snel aan te passen aan steeds wijzigende omstandigheden. In dit visiestuk is geprobeerd om een klein beetje van die ongewisse bibliotheek-toekomst te beschrijven op basis van de huidige trends op het gebied van media en informatie. Afwisselend is geprobeerd een stukje van de toekomstige maatschappelijke context te beschrijven met vervolgens de uitwerking op de klant.
DistributieIn 2014 bestaan er naast de sterk gegroeide markt voor e-content nog steeds papieren boeken. Veel boekhandels zijn inmiddels verdwenen. Boeken koop je vooral online of in supermarkten. Bibliotheken voorzien nog steeds in de, weliswaar sterk verminderde, behoefte aan oudere titels en hebben daar een efficiënt aanvraag- & distributiesysteem voor ontwikkeld, gekoppeld aan centrale opslag in een aantal provincies voor heel Nederland. Het Centraal Boekhuis (CB) heeft zich ontwikkeld tot distributiepunt voor e-content. Oorspronkelijk mochten bibliotheken van uitgeverijen iedere e-content uitgave slecht door 3 gebruikers tegelijk laten bekijken. Dit businessmodel is uitgebreid en afgekocht via de landelijke copyright-organisatie: de landelijke bibliotheekorganisatie betaalt nu boven op de abonnementen een lumpsum voor een onbeperkt aantal gebruiken van de e-content per jaar over alle titels. De uitgeverijen gebruiken de bieb als pilot-omgeving voor hun nieuwe elektronische uitgaven.
Voor populaire en actuele digitale boektitels is een door NBD/Biblion en CB ontwikkeld try&buy-systeem met de uitgeverijen afgesproken. Lenen van deze titels door klanten kost geld maar na de afgesproken leenperiode kan het boek met flinke korting gekocht worden.
KlantNick Visser, leraar, 28 jaar en wonend in Haarlem, zit aan het ontbijt. Hij wil voor een les meer weten over het paaigedrag van de inktvis en zoekt informatie hierover op z’n iPhone Googlewidget. Hij zegt: ‘paaigedrag inktvis’, want Google werkt tegenwoordig ook met spraakherkenning. Bovenaan in de zoekresultaten van Google verschijnt de naam van een pas verschenen boek met daarbij links naar Bol.com en Mijnbibliotheek.nl. Als hij klikt op Mijnbibliotheek belandt hij rechtstreeks in het boek. Nick heeft de eerste keer zijn online profiel (via Open Identity) moeten koppelen aan de gegevens van Bibliotheek Kennemerland, want deze toegang geldt alleen voor leden.
Marisa, de vriendin van Nick zit in de trein naar haar werk een boek te lezen. Zij houdt niet van e-books en leest liever van papier. Marisa zoekt op haar iPhone via de bibliotheekwidget een nonfictieboek op over Pompeii, waar ze naar toe zullen gaan op vakantie. Het boek is niet beschikbaar bij Bibliotheek Kennemerland, maar zal binnen 24 uur bezorgd worden vanuit de landelijke bibliotheekmagazijnen. Marisa moet voor de service weliswaar betalen, maar dankzij de pijlsnelle thuisbezorging heeft ze dat er graag voor over.
NieuwsIn 2014 zijn de meeste grote dagbladen in de huidige papieren vorm verdwenen door de grote concurrentie van gratis nieuws op internet. Er verschijnen nog wel een aantal gratis papieren kranten. De overgebleven sterk afgeslankte dagbladbedrijven hebben hun activiteiten grotendeels verlegd naar digitaal en leveren hun klanten gepersonaliseerde content op abonnementsbasis. De artikelen zijn leesbaar via de Google News-app die geschikt is voor tal van verschillende e-readers en ook bruikbaar in widgetversie op iGoogle en mobiel. Wie dat wil kan nog steeds per post een papieren krant ontvangen die zich niet zozeer op actualiteit richt, maar meer magazineachtige artikelen biedt. Google heeft contracten met de meeste grote uitgeverijen gesloten waardoor GoogleNews het belangrijkste platform voor gepersonaliseerd nieuws is geworden. Ook de bibliotheken werken met het GoogleNews-platform en stellen daarop speciale dossiers samen over actuele of bijzondere thema’s die alleen voor leden beschikbaar zijn. Dankzij een deal tussen de krantenuitgevers, Google en de bibliotheken hebben bibliotheekleden toegang tot krantenarchieven en kunnen deze via de GoogleNewswidget raadplegen.
KlantNick leest op zijn flinterdunne Macbook Air via z’n iGoogle-pagina een aantal op zijn persoonlijke voorkeuren afgestemde nieuws-berichten van Nu.nl, Volkskrant en FD. De berichten zijn gerangschikt op onderwerp, relevantie en actualiteit zodat Nick snel klaar is. Nick verdiept zich in het dossier ‘Noord-Zuidlijn’, dat is samengesteld uit diverse Volkskrantartikelen: via de bibliotheek heeft Nick gratis toegang tot alle dossiers én de archieven van de landelijke kranten. De dossiers zijn ook leesbaar via een widget op zijn iGoogle pagina en via z’n iPhone.
PlatformIn 2014 zijn de bedrijven die de beste platformfunctie vervullen het meest succesvol. Facebook, Amazon, Apple en Google zijn in de Engelstalige mediawereld heer en meester. In Nederland zijn BOL, NOS en Hyves grote spelers. Vrijwel alle kleinere contentleveranciers gebruiken Facebook, Amazon, Apple en Google als distributieplatform. Deze bedrijven leveren hierbij ook de apps voor de contentreaders, zowel voor mobiele applicaties als voor vaste pc’s en televisie. In 2014 zijn televisie en computer geïntegreerd tot één interactief systeem voor beeld&geluid waardoor in de meeste huishoudens geen gescheiden computers en televisies meer te vinden zijn. Broadcasten is vervangen door ‘content on demand’. Ieder huishouden beschikt zowel over supersnelle glasvezelverbinding als draadloos breedband wifi. Mobiele applicaties plukken voortdurend de laatste versies van content automatisch via wifi uit de lucht. Alle content kan eenvoudig via netwerken gedeeld worden met anderen via de op open standaarden gebaseerde geïntegreerde communityfunctionaliteit. Mobiele applicaties werken contextgevoelig en bieden dankzij Web3.0-applicaties van Google voortdurend op de fysieke context van de gebruiker afgestemde informatie.
Ook de bibliotheekwereld heeft zich ontwikkeld tot digitaal platform voor leren, informeren en kennisdeling. De landelijke website Mijnbibliotheek.nl is door de VOB ontwikkeld tot dé portal van de landelijke bibliotheken. Lokale bibliotheken kunnen deze website, via het centrale Content Management Systeem, configureren voor de lokale bibliotheek (en hierop bijv. hun openingstijden en activiteitenprogramma aangeven) en hoeven geen eigen websites meer te ontwikkelen wat veel geld bespaart. Mijnbibliotheek.nl bevat widgets waarmee de gebruiker zelf zijn favoriete bibliotheekpagina instelt. De widgets zijn oorspronkelijk ontwikkeld door individuele bibliotheken en cen-traal beschikbaar gesteld voor alle bibliotheken. Gebruikers kunnen per titel hun mening geven - leuk om te lezen voor andere gebruikers. Mijnbibliotheek.nl integreert naadloos met het Google-platform waar vrijwel alle gepubliceerde e-content te koop is. Tarieven voor lenen van e-content zijn gekoppeld aan een advertentiesysteem. Hoe lager het lidmaatschapstarief hoe meer advertenties er dynamisch tussen de e-content getoond worden.
KlantOp de iGoogle pagina van Nick toont de bibliotheekwidget een rss-alert: er zijn 2 titels gearriveerd die Nick interesseren: een boek van zijn favoriete schrijver en een spannende film. Nick klikt op de link en downloadt het boek – voor straks in de trein. Hij zet het-zelfde boek via bluetooth over op zijn e-book-reader. Het videobestand laadt hij op zijn laptop. Beide titels zullen na een gegeven periode vanzelf verdwijnen maar wellicht besluit hij toch tot aankoop.
Nick stapt in de trein. Hij kijkt even naar zijn email: er zit een email bij van zijn vriend Olav die hem wijst op zijn favoriete titels van de laatste tijd. Dit doet hij door te verwijzen naar een widget op Hyves. De widget staat ook op Olav’s eigen weblog, op zijn LinkedIn etc. De widget komt oorspronkelijk van de bibliotheekwebsite: gebruikers kunnen de widget daar gebruiken, herplaatsen naar andere websites (zoals Hyves en iGoogle) of wegklikken.
LerenAlle scholen maken gebruik van Elektronische Leer Omgevingen. Deze ELO’s zijn ook distributiepunt voor e-fictie en e-nonfictie. Alle scholieren beschikken over mobiele applicaties die ook als e-reader dienen. Lezen doen kinderen vooral met een apparaat en nog zelden op papier. De bibliotheek is met haar bibliotheekfuncties, zoals Ditigale Zoek-assistent, Try&Buy-systeem, leestips en gepersonaliseerde Schoolbieb geïntegreerd in de ELO van de school. Kinderen kunnen van tal van sms-alerts gebruik maken. Alle jeugd in Haarlem en omstreken is via school automatisch lid van de bibliotheek. De lidmaatschapskaart van de bibliotheek biedt tal van kortingsmogelijkheden bij partner-instellingen zoals filmtheaters en muziekcontentaanbieders.
KlantLisa van 13 fietst van school naar huis. Haar tas is niet langer ouderwets volgepakt met boeken, maar bevat alleen haar minilaptop én een spannend jeugdboek. Dankzij een via school afgesloten abonnement ontvangt ze iedere maand een nieuw papieren boek dat door de bibliotheek is geselecteerd en via printing on demand speciaal voor het onderwijs wordt geprint. Alle studiematerialen kan Lisa online raadplegen of downloaden via de ELO van de school. Voor alle opdrachten heeft ze haar laptop nodig. Lisa moet samen met haar vriendinnen een werkstuk maken over de Verenigde Naties. Ze heeft daarom voor vanmiddag met haar vriendinnen afgesproken in de bibliotheek, ze nemen allemaal hun laptops mee. In de bieb is het gezellig en kunnen ze via de wifi inloggen op de ELO van school. Voor hun groepsopdracht maken ze gebruik van een shared document in Google Docs en knippen en plakken door de bibliotheek aangeboden informatie uit digitale dossiers in hun gezamenlijke werkstuk. Lisa heeft MSN open staan zodat ze met de bibliothecaris kan videochatten over een paar moeilijk oplosbare vragen, dat heeft haar al een paar handige tips opgeleverd. Na een uurtje besluiten ze even te pauzeren in het bibliotheekcafé. Daar hebben ze chille drankjes en lekkere broodjes.
Loket voor lokale kennisBibliotheken hebben zich in 2014 tot fysieke en digitale kennisplatforms in de stad ontwikkeld voor burgers met een individuele leervraag. De bibliotheekvestigingen worden door allerlei lokale welzijnsorganisaties gebruikt om hun diensten aan te bieden. Maatschappelijke spreekuren, loopbaanontwikkeling, budgetplanning, opvoedspreekuur, milieueducatie, gemeentelijk informatiecentrum, etc. het wordt door tal van instellingen georganiseerd in de bibliotheek. Dat heeft de gemeente besparingen opgeleverd op huisvestingskosten van deze instellingen en dat telt mee in de nog steeds moeilijke financiële omstandigheden. De bibliotheekpas biedt tal van kortings-mogelijkheden op content, toegang tot culturele instellingen, cursussen etc. Gepensioneerden kunnen zich in de bibliotheek laten bijscholen in de laatste digitale ontwikkelingen. De bibliotheek wordt ook gebruikt als afgiftepunt voor pakjes van TNT, er is een oplaadpunt voor de chipkaart en een ticket office.
KlantSimon, 48, is vandaag vrij en hij heeft zin in een wandeling. Een collega heeft hem gewezen op de E-kaart van Haarlem. Deze is ontwikkeld door 4 bibliotheken, waaronder Bibliotheek Kennemerland. Je ziet de stad in verschillende kaartlagen die je uit- of aan kan zetten en je kunt zo snel zien wat er te doen is. Burgers kunnen er hun eigen ervaringen en foto’s aan toevoegen. Simon ziet dat er erg veel enthousiaste verhalen en foto’s zijn toegevoegd over Elswout, het wandelgebied. Daar moet hij ook eens naar toe! En die Egyptische zwanen kan hij dan zelf zien. Of waren het soms Nijlganzen? Nou ja, dat zoekt hij nog wel even na met z’n Google-widget op z’n iPhone.
OntmoetingIn 2014 zijn de bibliotheekvestigingen in de stad belangrijke openbare ontmoetingspunten in de wijk voor burgers van iedere leeftijd. Er zijn diverse werkplekken en comfortabele zitplaatsen. De bibliotheek levert ondersteuning in de vorm van het vinden van de juiste content, hulp bij zoeken en faciliteert met gratis draadloos internet. En er is natuurlijk een horecavoorziening aanwezig waar je zowel je chille colaatje of Mars als een voortreffelijk gezette kop koffie met een broodje kunt krijgen. Bibliotheekleden krijgen korting op de producten. Alle vestigingen beschikken over goed geoutilleerde gamingcentra. Het welzijnswerk verzorgt voor diverse doelgroepen activiteiten in de bibliotheek, bijvoorbeeld activiteiten voor jeugd in vakantieperiodes en je kunt er ook cursussen volgen die zijn georganiseerd door de Volksuniversiteit.
KlantNa zijn wandeling door Elswout, waar Simon diverse foto’s heeft geschoten, gaat hij even naar de bieb. Deze zit sinds kort op een leuke centrale locatie. Het gebouw is prachtig - niet nieuw maar wel helemaal gerenoveerd en opnieuw ingericht. De sfeer is rustig, modern en klassiek tegelijk, eigenlijk precies zoals bij Haarlem past. Simon denkt dat hij eigenlijk eens een cursus digitale fotografie via de ELO van de bieb zou moeten volgen want z’n foto’s zien er lang niet zo mooi uit als de werkelijkheid.
In de bieb zijn verschillende ruimtes, voor ieder wat wils. Voor de traditionele lezers is er een deel met veel boeken, tijdschriften en muziek en prettige tafels en stoelen om ongestoord te genieten. In een ander deel wordt via schermen en monitors toegang gegeven tot alle digitale informatie die voorhanden is. Er zijn studieruimtes en zalen voor bijeenkomsten. Er is een continu activiteitenprogramma – hiervoor werkt de bibliotheek samen met regionale partners. Er is een gezellig café met een levendig publiek. Het café zit nu vol met Bulgaren, die net een workshop hebben gevolgd over politiek in Nederland. In een cursusruimte krijgt een groep senioren les van een bibliotheekmedewerker in het aanmaken van een Google-account. Een andere groep senioren is op Macbooks bezig met digitale foto’s en muziek.
ZoekenIn 2014 is Google’s zoekfunctionaliteit zo sterk verbeterd dat het alle andere zoeksystemen uit de markt heeft verdrongen of geïncorporeerd. De landelijke bibliotheekcatalogus wordt door Google geïndexeerd en via Google Books ontsloten. De landelijk georganiseerde webdiensten van de biblio-theek zijn geïntegreerd met alle Google-applicaties. Er worden steeds minder vragen gesteld in de bibliotheekvestigingen. De bibliotheek biedt via het eigen ELO en via het bibliotheek-YouTube-kanaal een rijk pakket aan online-instructiecursussen en films waarin je kunt leren om zelf beter te zoeken en te vinden. Daarnaast organiseert de bibliotheek op verzoek nog steeds groepsinstructies op scholen, tehuizen, kantoren en ook in de bibliotheek zelf.
KlantSimon wil nog wat meer historische informatie lezen over Elswout en kan via Google niet vinden wat hij zoekt. Via de geautomatiseerde Al@din Digitale Webassistent van de bibliotheek wordt hij op diverse bronnen gewezen maar Simon is nog niet helemaal tevreden. Via de videochatfunctie van de bibliotheek wordt hij gewezen op de Al@din Question Manager – het landelijke kennisplatform van de bibliotheken. Je kunt gewoon vragen stellen en een team van kenniswerkers door het hele land, geeft binnen 2 dagen een doordacht antwoord. De chattende bibliothecaris belooft Simon om de vraag naar QM door te plaatsen en zal zo spoedig mogelijk het antwoord mailen. Maar nu gaat Simon eerst even zo’n heerlijk broodje uit het bibliotheekcafé eten.
De auteurs zijn directeur respectievelijk managers backoffice van de Stadsbibliotheek Haarlem en omstreken.
bron:
Peter Delsman Bibliotheek 2.0
Posts
